Janusz Trempała The need to believe in the power of reason and in a rational order [Potrzeba wiary w siłę rozumu oraz w racjonalny porządek]

Abstrakt

Celem wykładu jest dyskusja nad ograniczeniami poznania naukowego i ich konsekwencjami w badaniach nad zmianami w zachowaniu i rozwoju człowieka. Punktem wyjścia jest problem zaufania do wiedzy naukowej. Źródeł utraty pewności w wiedzę opartą na faktach poszukuję w dwóch obszarach: (a) kształtowania się postformalnych sposobów myślenia w rozwoju poznawczym jednostki po adolescencji w radzeniu sobie z wieloma możliwymi rozwiązaniami napotykanych w życiu realnych problemów oraz (b) braku „dobrej” teorii zachowania i rozwoju człowieka w psychologii, czyli teorii nie tylko poprawnej z formalnego punktu widzenia, ale także użytecznej w praktyce społecznej. W tym kontekście sugeruję potrzebę powtarzania pomiaru interesującego nas zachowania i rozwoju w procesie wprowadzania systematycznych modyfikacji doskonalących teorię i/lub postępowanie badawcze tak długo, aż uznamy, że budowany w ten sposób model jest użyteczny w przewidywaniu i wyjaśnianiu dynamicznych zmian w funkcjonowaniu ludzi i grup społecznych w realnych sytuacjach.

Słowa kluczowe: wiedza naukowa, rozumowanie, ograniczenia poznawcze, dobra teoria zmian w zachowaniu i rozwoju