Adam Niemczyński Temple of reason, Debatable summary of the discussion [Świątynia rozumu. Dyskusyjne podsumowanie dyskusji]

Abstrakt

Janusz Trempała broni wiary w siłę racjonalnego wyjaśniania rozwoju umysłowego i funkcjonowania nauki w praktyce życia społecznego w obliczu zagrożeń, jakie stwarzają pokusy porzucenia racjonalizmu oraz ruchy antyszczepionkowe. Trempała nie odnotowuje formalnego i logicznego poziomu rozwoju badanej przez siebie młodzieży i młodych dorosłych. Radzi wykorzystać dynamikę sił motywujących zachowania według Kurta Lewina w celu ratowania wiary w siłę racjonalizmu nauki oraz przeciwstawienia się irracjonalnym przesądom i pokusom. Lucyna Bakiera pokazuje krok po kroku badania, teorie i filozofie kwestionujące przesłanki, z których Trempała dochodzi do swoich wniosków. Bakiera sugeruje znacznie większą złożoność problematyki badawczej. Podobnie Jan Cieciuch sugeruje, że wywody Trempały wskazują na znacznie szersze obszary badawcze, w których sytuują się tezy wykładu. Można zatem je zarówno potwierdzać, jak i zaprzeczać, aby dojść do znaczenia i rozwinąć znaczenie racjonalizmu nauki w jej społecznym odbiorze oraz poszerzyć i pogłębić badania psychologiczne nad rozwojem mentalnej regulacji zachowania. W odpowiedzi na te uwagi Trempała akceptuje uzupełnienia wykładu i pełniejsze wyjaśnienie zagadnień poruszonych w wykładzie, kierując się racjonalnością pragmatyzmu w badaniu rozwoju psychicznej regulacji zachowań człowieka uzupełnionej mechanizmami motywacyjnymi. Adam Niemczyński umieszcza podsumowanie powyższej dyskusji w perspektywie antyirracjonalnej, w której rozwój umysłu i osobowości nie do końca pokrywa się z racjonalistyczną wizją Trempały, choć jest zgodny z jego wskazaniem kluczowych problemów psychologii rozwoju człowieka.

Słowa kluczowe: rozwój umysłu, racjonalizm, autorytet, zaufanie do nauki, ideały, kontrracjonalizm