Aleksandra Kubiak-Frątczak, Lidia Cierpiałkowska Parentification and personality integration and mentalization ability in adults from families with alcohol use disorders and from families with chronic somatic disease

Abstrakt

Celem badań była odpowiedź na pytanie o związki pomiędzy nasileniem parentyfikacji a poziomem integracji osobowości i zdolnością do mentalizacji u osób pochodzących z rodzin z zaburzeniami używania alkoholu oraz rodzin, w których rodzic cierpiał na przewlekłą chorobę somatyczną. Poziom integracji osobowości uznano za wskaźnik zdrowia psychicznego. Postawiono hipotezę, że osoby z obu grup charakteryzują się podobnym poziomem integracji osobowości, ponieważ ich rodzice doświadczyli znaczących ograniczeń w adekwatnym pełnieniu roli rodzicielskiej, natomiast różnią się zdolnością do mentalizacji własnych działań i funkcjonowania w relacjach społecznych innych ludzi.

Metoda: Grupę badaną stanowiło 35 osób dorosłych z rodzin z zaburzeniami używania alkoholu i 30 osób z rodzin z przewlekłą chorobą somatyczną. Zastosowano następujące narzędzia: Test dla dzieci z rodzin z problemem alkoholowym (Pilat, Jones, 1985, polskie tłumaczenie: Hołda, Janus, Kaleńczuk, 2021), Skala synowskiej odpowiedzialności dla dorosłych (Jurkovic, Thirkield, 1999, polska adaptacja: Publicewicz, Oleszkowicz, 2020; Kubiak, Cierpiałkowska, 2021), Skala mentalizacji (Dimitrijević, Hanak, Dimitrijević, Marjanović, 2018, polska adaptacja: Jańczak, 2021), Skala tożsamości i funkcjonowania społecznego (Gamache, Savard, Leclerc, Côté, 2019, polska adaptacja: Łakuta, Cieciuch, Strus, Morey, 2022).

Wyniki: Stwierdzono, że osoby z rodzin z chorobą somatyczną i osoby z rodzin z problemem alkoholowym różnią się stopniem nasilenia parentyfikacji i jej wymiarów, a także poczuciem niesprawiedliwości wynikającym z konieczności podejmowania roli rodzicielskiej w rodzinie. Wykazują podobny poziom dezintegracji osobowości (z wyjątkiem zaburzeń tożsamości) i zdolności do mentalizacji. W obu grupach jednostki wykazują większą zdolność do mentalizowania stanów psychicznych innych osób niż własnych. Stwierdzono, że predyktorami poziomu dezintegracji osobowości u badanych są ogólna zdolność do mentalizacji oraz poczucie niesprawiedliwości w przeszłości.

Konkluzja: Porównywane grupy dorosłych z rodzin z zaburzeniami używania alkoholu i przewlekłą chorobą somatyczną różniły się stopniem nasilenia poszczególnych aspektów parentyfikacji oraz poczucia niesprawiedliwości wynikającego z konieczności podejmowania roli rodzicielskiej w rodzinie. Predyktorami poziomu dezintegracji osobowości w badanej grupie okazały się ogólna zdolność do mentalizacji oraz poczucie niesprawiedliwości w przeszłości.

Słowa kluczowe: parentyfikacja, integracja osobowości, mentalizacja, rodzina z zaburzeniami używania alkoholu, rodzina z chorobą somatyczną