Magdalena Szubielska, Piotr Francuz, Ewa Niestorowicz, Bibianna Bałaj The impact of reading or listening to a contextual information relating to contemporary paintings on the evaluation by non-experts in the field of art

Abstrakt

Celem badania była analiza wpływu zapoznania się z opisem katalogowym w różnych warunkach: przeczytania lub wysłuchania opisu przed obejrzeniem obrazu, wysłuchania opisu w trakcie oglądania obrazu, braku opisu (warunek kontrolny) na ocenę abstrakcyjnego i figuratywnego malarstwa współczesnego. W badaniach uczestniczyli studenci, którzy nie byli ekspertami w dziedzinie sztuki. Badani oglądali reprodukcje obrazów, znając bądź nie ich opisy katalogowe. Obrazy oceniano z perspektywy formy, treści i aksjologii, z wykorzystaniem kwestionariusza oceny dzieła malarskiego. Jego konstrukcję wywiedziono z teorii estetyki Romana Ingardena. Za podstawę teoretyczną badań posłużyły koncepcje: (1) pamięci roboczej, (2) podwójnego kodowania oraz (3) płynności przetwarzania i przyjemności estetycznej. Weryfikowano hipotezy, zgodnie z którymi nieprofesjonalni odbiorcy oceniają wyżej na wymiarze aksjologicznym obrazy, jeśli zapoznają się z ich opisami katalogowymi (zwłaszcza w sytuacji jednoczesnego oglądania obrazu i słuchania opisu); a także jeśli są to obrazy figuratywne. Okazało się, że nieprofesjonalni odbiorcy sztuki bardziej doceniają współczesne obrazy figuratywne niż abstrakcyjne – co potwierdza przyjętą hipotezę. Stwierdzono też, że wartościowanie dzieła przez niedoświadczonego widza zależy nie tyle od podania mu informacji katalogowej, ale od sposobu zapoznania się odbiorcy z tą informacją. Odkryciem nowym w stosunku do wcześniejszych badań jest ustalenie, iż nieprofesjonalnym odbiorcom sztuki współczesne obrazy podobają się bardziej i w większym stopniu wzbudzają pozytywne emocje, gdy ich oglądaniu towarzyszy wysłuchanie informacji katalogowej, niż gdy informacja katalogowa wysłuchana jest tuż przed oglądaniem dzieła. Rezultat ten jest ważny aplikacyjnie i może zostać wykorzystany m.in. przez działy edukacji galerii i muzeów.

Słowa kluczowe: ocena estetyczna, sztuka współczesna, malarstwo abstrakcyjne i figuratywne, informacja kontekstowa