Adam Niemczyński The theory of human development [Teoria rozwoju człowieka]

The introduction is available under the terms international 4.0 license (CC BY-NC-ND 4.0).

PSYCHOLOGY OF HUMAN DEVELOPMENT AND RATIONALISM

AN INTRODUCTION TO A COLLECTION OF ARTICLES ABOUT THE POWER OF REASON AND RATIONALITY IN THE PSYCHOLOGY OF HUMAN DEVELOPMENT

The collection of five articles presented to readers was created as a result of 7th Session on the Theory of Human Development held during the 30th National Conference of Developmental Psychology at the University of Gdańsk. The session had the format of a panel discussion over a lecture introducing the topic, as adopted in this series. The lecture was prepared and delivered by Janusz Trempała, and of the four voices commenting on the lecture, two professors prepared the articles posted here. These are Lucyna Bakiera and Jan Cieciuch, who contributed to the creation of this collection. Janusz Trempała posted a response to the comments of his lecture, and the whole was summarized by the author of these words.

Janusz Trempała addressed the fundamental issue of rationality in the context of examining mental and socio-moral development. Data from empirical research cast doubt on the mastery of the logic of scientific research in the form of hypothetical- deductive thinking as the goal of the ontogeny of the human mind. This may undermine belief in human reason and rationality if they were to be understood in this way. The forms of thinking detected in adulthood in the context of adult life tasks and research on compliance with social and moral norms are different. The rejection of belief in science by social movements such as anti-vaxxers, as well as the declarations of the post-truth era, raise the question of human rationality anew. Trempała argues for saving the belief in the power of reason and the rationality of psychology by using Kurt Lewin’s concept of the motivational force field and the pragmatic theory of cognition as an instrument of human action in the social world.

The lecture comments are the examples of polemical culture, and their reception by the lecturer is exemplary factual. In conclusion, the writer of these words tried to follow those models that are worth disseminating not only to strengthen resistance against ad hominem polemical tendencies but above all to educate young people in the virtue of using criticism to advance our knowledge, not to fight adversary, which is indispensable for the cultivation of science. I recommend this collection not only for substantive reasons but also for the pleasure of being in an atmosphere of mutual respect among the authors focused on the subject of discussion, despite differences in their approach to it.

These are the examples of this series of panel discussions on the issues of the psychological theory of human development. Every theory is a hypothesis. Some of them are more weakly and others more strongly recognized in the critical discourse as justified by the results of research and inquiry. If applicable, they become part of the content of textbooks and teaching subjects from the canon of studies, as well as their application in the practice of social life. It is worth remembering that before they became such, they competed with a multitude of rejected hypotheses in critical discourse. And in such a discourse, no participant has the final say. What passes into the current canon is the majority’s belief in the cognitive value of the winning hypothesis. This is the temporality of our knowledge, even if it is hundreds or thousands of years old. Each of its components and syntheses has its own history, including its birth, flowering and fall. Our minds and desires along with it are historical. Even Master Johann Wolfgang’s eternal tree of life changes but remains green.

Adam Niemczyński

Cracow, 15th June 2023

Translated by Katarzyna Jenek

WERSJA PL

Wstęp jest dostępny na warunkach międzynarodowej licencji 4.0 (CC BY-NC-ND 4.0).

PSYCHOLOGIA ROZWOJU CZŁOWIEKA WOBEC RACJONALIZMU

WSTĘP DO ZBIORU ARTYKUŁÓW O SILE ROZUMU I RACJONALNOŚCI PSYCHOLOGII ROZWOJU CZŁOWIEKA

Oddawany do rąk Czytelników zbiór pięciu artykułów powstał w następstwie „7. Sesji o teorii rozwoju człowieka” odbytej w toku obrad 30. Ogólnopolskiej Konferencji Psychologii Rozwojowej na Uniwersytecie Gdańskim. Sesja miała przyjęty w tej serii format dyskusji panelowej nad wykładem wprowadzającym do tematu. Wykład przygotował i wygłosił Janusz Trempała, a z czterech głosów komentujących wykład, dwoje badaczy przygotowało artykuły tutaj zamieszczone. Są to Lucyna Bakiera i Jan Cieciuch, którzy przyczynili się do powstania tego zbioru. Janusz Trempała zamieścił odpowiedź na komentarze jego wykładu, a całość podsumował piszący te słowa.

Janusz Trempała podjął fundamentalną kwestię racjonalności w kontekście badania rozwoju umysłowego i społeczno-moralnego. Dane z badań empirycznych podają w wątpliwość opanowanie logiki badań naukowych w postaci myślenia hipotetyczno-dedukcyjnego jako celu ontogenezy umysłu człowieka. Może to podważać wiarę w rozum i racjonalność człowieka, jeśli w taki sposób należałoby je rozumieć. Inne są formy myślenia wykryte w dorosłości w kontekście zadań życia dorosłego oraz badania nad przestrzeganiem norm społeczno-moralnych. Odrzucenie wiary w naukę przez ruchy społeczne, takie jak antyszczepionkowcy, a także deklaracje ery postprawdy stawiają na nowo kwestię rozumności człowieka. Trempała argumentuje za ocaleniem wiary w siłę rozumu i racjonalność psychologii przez skorzystanie z koncepcji motywacyjnego pola sił Kurta Lewina i z pragmatycznej teorii poznania jako instrumentu działania człowieka w świecie społecznym.

Komentarze wykładu błyszczą przykładem kultury polemicznej i tak samo ich odbiór przez wykładowcę jest przykładnie rzeczowy. W podsumowaniu piszący te słowa starał się dorównać tym wzorcom, które warto upowszechniać nie tylko na rzecz umacniania odporności przeciw tendencjom polemicznym ad personam, ale przede wszystkim w kształceniu młodych w nieodzownej dla uprawy nauki cnocie posługiwania się krytyką dla postępu naszej wiedzy, a nie do zwalczania autorów prac krytykowanych, a zwłaszcza nie dla brania do siebie krytyki naszej pracy, na której jakości nam samym przecież zależy w pierwszej kolejności i najbardziej. Nie tylko z powodów merytorycznych polecam uwadze Czytelników ten zbiór, ale też dla przyjemności znalezienia się w atmosferze wzajemnego szacunku autor/ki/ów skupionych na przedmiocie dyskusji, mimo różnic odniesienia się do niego.

O takie przykłady chodzi w tej serii dyskusji panelowych nad zagadnieniami psychologicznej teorii rozwoju człowieka. Każda teoria jest hipotezą. Jedne z nich słabiej, inne mocniej są w czasie określonym uznane w krytycznym dyskursie za uzasadnione przez wyniki badań i dociekań. Jeśli obowiązują, to wchodzą do treści podręczników i nauczania przedmiotów z kanonu studiów, a także do stosowania w praktyce życia społecznego. Pamiętać warto, że zanim takie się stały, konkurowały z mnogością odrzuconych hipotez w krytycznym dyskursie. A w takim dyskursie żaden jego uczestnik nie ma głosu ostatecznego. Do aktualnego kanonu przechodzi to, co uzyska w dyskursie przekonanie większości o poznawczej wartości zwycięskiej hipotezy. Na tym polega tymczasowość naszej wiedzy, nawet jeśli liczy się ona w setki lub tysiące lat. Każdy jej składnik i ona w syntezach ma swoją historię, a w niej narodziny, rozkwit i upadek. Nasze umysły i pragnienia wraz z nią mają historyczny charakter. Nawet wieczne drzewo życia mistrza Johanna Wolfganga zmienia się, lecz pozostaje zielone.

Adam Niemczyński

Kraków, 15 czerwca 2023 r.